Stawy kąpielowe: naturalna filtracja i dobór roślin.

Staw kąpielowy składa się z dwóch stref: rekreacyjno-kąpielowej i regeneracyjno-bagiennej. Pierwsza z nich, to ta część stawu kąpielowego, z której korzystamy, którą cieszymy się i w której kąpiemy się. Strefa regeneracyjno-bagienna posiada walory estetyczne: to właśnie w jej skład wchodzą umieszczone w stawie kąpielowym rośliny i naturalne filtry z kruszywa. To strefa regeneracyjno-bagienna sprawia, że staw kąpielowy posiada walory estetyczne i staje się częścią ogrodu, ale także jest odpowiedzialna za oczyszczanie wody. Większa część pracy strefy regeneracyjno-bagiennej w stawie kąpielowym jest niewidoczna gołym okiem, a ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania czystości zbiornika wodnego.

Jak powinna odbywać się filtracja w stawie kąpielowym?

Przede wszystkim należy zachować podstawowe zasady utrzymania stawu kąpielowego:

• ograniczyć liczbę roślin i mikroorganizmów, nie wpuszczać do stawu kąpielowego ryb, ponieważ w nadmiarze wszystkie te czynniki są źródłem wydzielania fosforu i azotu, które są pożywką dla glonów,

• zanieczyszczenia zbierające się na powierzchni wody usuwać skimmerem,

• dopasować filtrację do wymiarów i potrzeb stawu kąpielowego, zastosować dobre absorbenty fosforanów,

• unikać dolewania i wymiany wody w stawie, gdyż prowadzi to do zmiany warunków wodnych (pH, skład mineralny) i może wprowadzać dodatkową biomaterię.

Naturalne metody filtracji są cechą wyróżniającą stawy kąpielowe na tle pozostałych zbiorników wodnych. W stawie kąpielowym są 3 najważniejsze metody filtracji naturalnej: hydrobotaniczny, mineralno-roślinny, mineralny (więcej w artykule Stawy kąpielowe: sposoby filtracji i typy stawów kąpielowych).

Rośliny wodne zaliczane do dwóch głównych grup:

• rośliny błotne, czyli głównie te, które porastają strefę nadbrzeżną. Ich części nadziemne w okresie zimowym obumierają, ale podwodne pędy i pąki zimują i silnie rosną wiosną. Przy ich doborze należy zachować szczególnie dużą ostrożność, ponieważ część z nich jest ekstensywna, bardzo silnie rozprzestrzenia się, mogąc nawet uszkodzić folię, na której zbudowany jest staw kąpielowy.

• rośliny podwodne i pływające, czyli te, których liście unoszą się w wodzie lub na powierzchni wody, a korzenie są pod wodą (lub są ich całkowicie pozbawione). Te o dużych liściach są szczególnie pożyteczne, bo zacieniają zbiornik, dzięki czemu utrzymuje się w nim więcej tlenu.

Rośliny zalecane do stawu kąpielowego powinny być pożyteczne i łatwe w pielęgnacji. Trzcina pospolita, chociaż jest najbardziej typową ozdobą naturalnych jezior i zbiorników wodnych, do stawów kąpielowych jest niezalecana, ponieważ oprócz tego, że bardzo intensywnie się rozrasta i dominuje wizualnie, jej korzenie bardzo łatwo przerastają pokrywającą dno stawu kąpielowego folię EPDM. Staw robi się nieszczelny, woda ucieka, czekają nas wtedy dodatkowe koszty naprawy stawu kąpielowego albo nawet wymiany folii. Warto zatem przemyśleć dobór roślin do stawu kąpielowego.

• Pałka wodna to bardzo atrakcyjnie wyglądająca roślina, dość szybko rozrastająca się. Istnieje wiele gatunków pałki wodnej, które dorastają do wysokości od 50 cm do nawet kilku metrów. Jej zaletą jest napowietrzanie stawu, w czym doskonale też się sprawdza zimą, gdy staw jest zamarznięty. Pałka wodna kwitnie przez większą część sezonu kąpielowego- od lata do jesieni. Lubi stanowiska słoneczne.

• Kosaciec żółty (czyli irys), jest bardzo ozdobną i lubianą rośliną do zbiornika wodnego. Kwitnie na przełomie maja i czerwca, posiada zielone, szablowate liście, dorastające nawet do 2m. Sadzi się go przy brzegach stawu. Wykorzystuje składniki pokarmowe, które pozostawione w zbiorniku, namnażały by powstawanie glonów. Jest dość ekspansywny, ale sadzony w koszyczkach i doglądany nadaje się nawet do mniejszych zbiorników. Lubi stanowiska słoneczne lub półcień.

• Moczarka kanadyjska to zimozielona roślina wodna, silnie rozrastająca się. Roślina w całości znajduje się pod wodą i ma właściwości natleniające wodę. Kwitnie od maja do sierpnia, bladoróżowymi kwiatkami, lubi płytkie i silnie nasłonecznione zbiorniki wodne.

• Lilia wodna (inaczej grzybień lub nenufar) to jedna z najpiękniejszych roślin do oczek wodnych i stawów kąpielowych. Ze względu na różnorodność odmian, występuje w wielu kolorach: białym, żółtym, pomarańczowym, czerwonym i różowym, kwitnie od czerwca do września. Jej atutem jest przetwarzanie zawieszonego w wodzie materiału. Większość odmian lubi miejsca silnie nasłonecznione.

• Niezapominajka błotna, to kwitnąca od maja do września roślina o drobnych, niebieskich kwiatach. Sadzi się ją w okolicy zbiornika wodnego, a jej główną zaletą jest eliminacja substancji odżywczych, w innym wypadku wykorzystywanych przez glony do rozwoju.

• Rzęsa wodna to drobna roślina unosząca się na powierzchni wody i posiadająca podwodne korzenie. Ma silne właściwości oczyszczania wody w zbiorniku wodnym, są zatem stosowane nie tylko w oczkach wodnych i stawach kąpielowych, ale też w technologiach oczyszczania ścieków!

• Żabieniec zwany też babką wodną, jest rośliną, podobnie jak rzęsa wodna, unoszącą się na powierzchni zbiorników wodnych, w nasłonecznionych miejscach. Ma właściwości bakteriobójcze i wraz z rzęsą wodną, jest stosowana podczas uzdatniania wody.

• Grążel wodny to kolejna ładnie wyglądająca i unosząca się na powierzchni stawu kąpielowego roślina, która napowietrza wodę przez cały rok. Kwitnie od maja do września, na żółto.

• Kaczeniec, to roślina strefy przybrzeżnej, o pięknych, żółtych kwiatach. Kwitnie w kwietniu i maju, a jej główną zaletą jest zdolność eliminowania z wody substancji odżywczych.

 

Co się stanie, jeżeli w stawie kąpielowym nie zastosujemy filtracji?

Staw kąpielowy ulega bardzo szybkiej degradacji. Ze względu na wydzielane przez rozkładającą się materię fosforany, na tafli tworzy się kożuszek zielonych glonów. Glony zabierają tlen pozostałej faunie i florze stawu kąpielowego, w związku z czym obumiera, wspomagając tworzenie się glonów. Woda mętnieje i gnije, wydziela szkodliwe gazy i oprócz tego, że wygląda brzydko i nieładnie pachnie, zaczynają się w niej rozwijać kolonie bakterii, co sprawia, że kąpiel w stawie stanie się niebezpieczna, a zbiornik wodny w ogrodzie zamieni się w cuchnące bajoro.

Jeżeli chcemy mieć staw kąpielowy w naszym przydomowym ogrodzie, przyłóżmy szczególną uwagę do tego, aby staw posiadał odpowiednio dobraną filtrację i dobrze dobrane złoża mineralne i rośliny: nie tylko ładnie wyglądające, ale także pomagające utrzymać nasz ogrodowy zbiornik wodny w dobrej kondycji. Tak naprawdę tylko dobrze wykonany staw kąpielowy będzie dostarczał nam wiele radości z użytkowania, chłodził w najsilniejsze letnie upały, dodając dodatkowo uroku ogrodowi.